آیاویکی پدیایک دانشنامه است؟آیابزبانی دیگرویکی پدیایک دانشنامه یابه زبان عرب یک دائرت المعارف واقعی است؟ویایک نوع شبه دانشنامه می باشد.درحالیکه این دانشنامه آزاد!درواقع اعتبارعلمی نداردچون استحکام ومحتوای دانشنامه های کتابی راندارد.زیرا،درآنجادانشمندانی شناخته شده وبسیارماهربرای مدتی طولانی روی مطالبی که تاریخی شده اندکارکرده اند.مسئولین دانشنامه های معروف برای پژوهشهای علمی ونوشتن دانشنامه خودافرادشناخته شده ومطمئن ازنظرعلمی راجستجووپس ازپیداکردن وانتخاب آنهانوشتن مقاله هارابه آنان واگذارمی نمایند.بااین پیشگفتارمی توان پی بردنامی که روی مطالب ویکی پدیا گذاشته اندنام مناسبی نیست وبه یک نام جامع ورسانیازداردتا مفهوم آن رابرساندوچیزی ماننداطلاعات عمومی است.ویکی بااین نام وبااین روش داده های علمی وتاریخی راکم ارزش کرده است.
طرزتهیه مقاله هاآنطور که خوانده می شوداینطوراست که مسئولین این مجموعه می گویندهرکس می تواندویکی نویس شود!باهمین دعوت ازعموم برای شرکت درنوشتن مقاله،خواننده بایدنترسدوازنام دانشنامه هراس نداشته باشدوباشنیدن نام آن ازخودسلب شایستگی نکندوبااین تصمیم به نوشتن مطلب یامقاله ای،خواهدتوانست تادانشنامه بنویسد.بااین ترتیب هرفردخودشیفته وکم مایه ای می تواندازهواداران خودبخواهدتابه سودوی دراین مجموعه نوشته ها،بدون درنظرگرفتن سودوحقوق جامعه وحق مردم برای درست دانستن اطلاعات،بنویسد.
این نوشته هادرواقع یک پیش نویس وبه گفته گذشتگان نزدیک به ما،یک چرکنویس است.دروضعی که بدست دانشمندان تواناتحقیق وپژوهش نشده است ،تاآنگاه وپس ازبدست آوردن اطمینان ازدرستی گفتارنوشته شده درارائه واقعیتی تاریخی وعلمی آن گفتارومحتوای آن عرضه گردد.والبته این بدان معنانیست که این شبه دانشنامه بکلی ازواقعیتهاودرستی مطالب خالی است.وبرای تهیه آنهازحمت کشیده نشده است.ولی شایدعلت ناآشنابودن نویسندگان آن این باشدکه آن مایه علمی راکه نویسندگان دانشنامه های واقعی دارند،آنهاندارندوفاصله آنان زیاداست.هنگامی که صحبت ازدانشنامه می شودچهره دانشمندانی درنظرمامجسم میگرددکه تاکنون دانشنامه های مهم رانوشته اندوازبرجسته ترین دانشمندان زمان خودبوده اندوماازبکاربردن وشنیدن نام آنان شادمی شویم واحساس رضایت می کنیم.
درحالیکه این دانشنامه آزادچنان دانشمندانی رانداردودرعین حال اعتباردانشی هم ندارد.زیرادرآن،اصلااستحکام پژوهشهای علمی نیست وبااین روش داده های علمی وتاریخی راکم ارزش نموده است.
این نوشته یک پیش نویس است.دروضعی که تحقیق وپژوهش نشده تاآنگاه وپس ازبدست آوردن اطمینان ازدرستی گفتارنوشته شده درارائه واقعیتی تاریخی وعلمی آن گفتارومحتوای آن عرضه گردد.والبته این سخن بدان معنا نیست که این شبه دانشنامه بکلی ازواقعیتهاودرستی مطالب تهی است.زیرا،برای تهیه آنهازحمت هم کشیده شده است.وشایدعلت ناآشنابودن نویسندگان آن این باشدکه آن اعتبارعلمی راکه نویسندگان دانشنامه های واقعی دارند،اینهاندارند.هنگامی که ازهرفردناواردی دعوت می کننداقدام به نوشتن دائرت المعارف نماید.البته ویکی پدیاهم خوب وسودمنداست درصورتی که نام دائرت المعارف روی آن گذاشته نشودوبه خاطروبانام اطلاع رسانی عرضه گردد.یک دانشنامه بازاری خوب است ونه بالاترازاین.
روشن است که ویکی پدیاازنظراستحکام مطالب ونیزصداقت درپژوهش دانشنامه ای درحدواندازه دانشنامه های کتابی نیست.بویژه ازنظرراستی درارائه اطلاعات که درآنجا برای هراستادومدرس درجه پرفسوری درست می شودبدون آنکه ازافرادزحمت کش وورزبده ویاازکارشناسان اداری کسب آگاهی شود.افرادی که به آسانی آنان راپرفسورویارئیس دانشگاه معرفی کرده اند،واقعابنیه دانشی ومدیریتی آنهادرچه اندازه بوده است ودرواقع چه اندازه بی مدیریتی وکم سوادی برای کادراداری ودانشجویان وبطورکلی کشورماایرانشهرایجادکرده اند.بیشترآنان ممکن است ماشین امضابوده اند.خوداینجانب دردانشگاهی که شاغل بودم بخوبی وباتاسف دیده ام که این گونه مدیران ومدرسین چگونه بازدن زیراب استادان ومدیران باسوادوپژوهشگرودلسوزدانشگاه آنهم بامراجعه به مراکز قدرت وفشاردرخارج ازدانشگاه برای خودآب ونان وجاه وشهرت بدست آوردندوسالها سبب خون دل خوردن دلسوزان ودوستداران فرهنگ ودانش کشورماشدند.درحالیکه دردانشگاه مازندران استادانی تدریس می کردندکه ازنظرعلمی ومدیریت ازآنان بالاتربودندوافرادمعرفی شده به آن سوادومدیریت شناخته شده نبودند. حال آنکه مدیریت به این افرادرسیدوپس ازآن ویکی پدیاوتعدادی دیگرازرسانه هاوسیله کسب شهرت ومشروعیت بخشیدن به کارهاوپرونده اشان شده اند.حال چه بلایی آنان برسردانش وفرهنگ ایران دراین دانشگاه آورده اند،خدامی داند.
دانشنامه های کتابی افرادی رامعرفی می کنندکه دارای شایستگی درمدیریت وپژوهش هستندوخودنویسندگان هم انبان خودراازیافته های علمی پرکرده اند.
به نظرمن ویکی پدیاکه خودرادانشنامه ودانشنامه آزاد! می داند،دراصل نقشی ماننددانشگاه آزاد!رادربرابردانشگاههای رسمی ودولتی داردو خوداین دانشگاه یک کپی ازدانشگاههای دولتی است،ویکی هم یک کپی ازدانشنامه های واقعی می باشد.
چرا دانشنامه های تخصصی در ایران معرفی نمی شوند.آقای محمدامینی پژوهشگرتاریخ درجواب پرسشی درموردتاریخ های کامل وجامع که برای ایران نوشته شده است،تنهااز چندکتاب ازجمله حیات یحیانوشته یحیادولت آبادی وخاطرات سه جلدی مسعودانصاری دانشمنددوره قاجارنام می بردکه به نظر می آید هیچکدام تاریخ کامل وجامع ایران نیست.
اکنون می توانیم به پرسشی که درابتدای این نوشته مطرح کرده ایم پاسخ دهیم:
خیرویکی پدیایک دانشنامه نیست وکسانی که بخواهنداین اشتباه رادرذهن خواننده آن بوجودآورندبه افکار عمومی دوستداردانش لطمه زده اند.برای رساندن معنای درست به آن باید نام« دانستنیهای همگانی »رابکاربرد.